Lastvendrede, la 29-an de aprilo pasis la naskiĝdatreveno de la nuntempa pola kaj astronomo – de jaroj vivanta kaj laboranta en Usono – la malkovrinto de la unua ekstersuna planeda sistemo, Aleksander Wolszczan. Nunjare pasis en januaro la 30-a datreveno de ĉi tiu malkovro. Dank’ al ĝi Aleksander Wolszczan firme hejmiĝis en la historio de astronomio kaj la periodaĵo „Astronomy” lokis lin en la listo de 25 plej gravaj malkovrintoj apud Nikolao Kopernik, Galileo kaj Isaak Newton. La malkovro de profesoro Wolszczan komencis intensan evoluon de la nova esplorbranĉo, t.e. esplorado de la ekstersunaj planedoj, da kiuj estis malkovritaj pli ol kvin miloj. Tiu ĉi magia kvanto estis superita la 21-an de marto 2022.
La naskiĝinta en la 1946-a jaro en la loko Szczecinek (la nordokcidenta Pollando) Aleksander Wolszczan de la junaĝo estis fascinita de astronomio. Li klopodis memstare profundiĝi en la misteriojn de astronomio observante la lunojn de Jovo jam en la aĝo de 6-7 jaroj helpe de la memstare konstruita instrumento el la okulvitraj lensoj, kiam li posedis jam la bazajn konojn pri astronomio. Tio estis la merito de lia patro, kiu infanaĝe rakontadis al li ligitajn kun la konstalacioj legendojn grekajn, romiajn kaj ĉinajn. La familio Wolszczan baldaŭ translokiĝis al Szczecin, kie la patro de Aleksander studis unue ekonomikon kaj en la 50-aj jaroj lekciis ĝin en la loka Politekniko. Aleksander post la finlerno en ŝĉecina liceo daŭrigis studojn en la Universitato de Mikołaj Kopernik en Toruń, kiujn li finias en 1969 komencinte laboron de la universitata asistanto. En 1973 post la staĝo en Radioastronomia Instituto de Max Plank en Bonn, Germanio li revenis al la lando kaj en 1975 doktoriĝis pri fiziko per disertacio pri scintilaj strukturoj en la pulsaraj elektromagnetaj spektroj. Komence li laboris en la Astronomia Centro de la pola Sciencakademio.
Pro la milita stato en Pollando (1981-83) Aleksander Wolszczan forlasis la landon. Unue li veturis denove al Bonn kaj poste al Usono. Komence li laboris en Cornell University, en kiu li povis uzi por siaj esploroj la plej grandan tiutempe radiosteleskopon kun la diametro de 300 metroj. En 1990 Wolszczan helpe de ĝi realigis sian propran esplorprogramon. En la Observatorio de Arecibo li kunlaboris kun la pli posta Nobel-premiito Joseph H. Taylor Jr. Taylor malkovris la novan specon de pulsaroj, kio ligiĝis kun la novaj eblecoj esplori la gravitajn ondojn. Dum sia prelego okaze de la atribuo de Nobel-premio Taylor citis la publikaĵon de Wolszczan pri milisekundaj pulsaroj, menciante komunajn esplorojn, tiam ankoraŭ ne publikigitajn. La sekvan jaron Aleksander Wolszczan ankoraŭ kiel doktoro anoncis la rezultojn de siaj aŭtoraj esploroj, tio estas la malkovron de tri ekstersusnsistemaj planedoj. Li prezentis ĝin en januaro 1992 dum la kongreso de la Usona Astronomia Societo raportinte pri la malkovro en la prestiĝaj „Nature” kaj „Science”. Liajn esplorrezultojn konfirmis la alia fama tiutempe kanada radiostronomo Daele A. Frail. Kio estas atentinda dum kvar sekvaj jaroj neniu el la sciencistoj konstatis pliajn ekstersunsistemajn plandejojn.
En 1995 Wolszczan habilitiĝis, en 1998 li akiris la profesoran titolon. Liaj malkovroj el 1990 ne estis la unusolaj. La unua, rekte revoluciiga – kaj ĉiuj ceteraj – certigis al li membriĝon en la plej prestiĝaj sciencaj societoj, kiel Pola Sciencakademio, Usona Astronomia Societo, Internacia Astronomia Unio, Internacia Unio de Radiosciencoj.
En la jaroj 1994-2008 Aleksander Wolszczan lekciis ankaŭ en sia „hejma”, toruna universitato. Li estis krome la iniciatinto de Subinstituto de Astronomio kaj Astrofiziko en la Instituto pri Fiziko de la Universitato de Szczecin kaj fariĝis ĝia honora estro. Ekde 1992 Aleksander Wolszczan gvidas esplorojn kaj lekcias, kiel profesoro pri astronomio kaj astrofiziko en la ŝtata universitato en la usona Pensilvanio.
El la elsendo 30.04.2022. Legis Barbara – 06′ 07”