Quantcast
Channel: Pola Retradio en Esperanto
Viewing all articles
Browse latest Browse all 2437

Koninda Pollando – Lębork

$
0
0

Ĉi-semajne ni direktiĝas al la nordo de la lando invitante vin al Lębork en la pomeria vojevodio. La urbo troviĝas 80 kilometrojn okcidente for de Gdansko kaj ĉ. 30 kilometrojn for de la Balta Maro. Situante apud la  rivero Łeba ĝi troviĝas en la arbara komplekso de la Kaŝubia Praarbarego, en la regiono  loga por turistoj. Kvankam la urborajtojn Lębork ricevis fine de la 13-a jarcento ĝi ekzistis multe pli frue. Laŭ origina nomo Lewino ĝi komence apartenis al Pollando, sed ĝia lokalizo kaŭzis,  ke kelkfoje en sia historio ĝi troviĝis sub la regado de prusoj kaj germanoj. Tamen post la 2-a mondmilito Lębork definitve fariĝis urbo pola. Ĝia nuna devizo “Urbo laŭ la eŭropa klaso” ligiĝas kun la eŭropunia referendumo,  en kiu signifa parto de la urboloĝantoj deklaris sin favore al membriĝo de Pollando en la Unio. Kiel menciite antaŭ jarcentoj  la slava setlejo Lewino apartenis al la princoj de la Gdanska Pomerio. Laŭ la pomeria kronikisto Restorf Lębork estis  urbo jam en la 1285-a jaro. La konfirmon pri la atribuo de la urborajtoj troviĝas en dokumento de la teŭtota Granda Majstro el la 1341-a jaro. Cetere en la jaroj 1310-1454 Lębork apartenis al la teŭtona ŝtato. Post la lanĉo de la 13-jara milito reĝo Kazimiro Jagellonido enkorpigis la urbon kun la Gdanska Pomerio en Pollandon. Meze de la 15-a jarcento la konsilio de Gdansko  transdonis Lębork al la pomeria princo Erik la 2-a. Ne plenajn 40 jarojn pli poste la urbo ektroviĝis en la posedo de la pomeria princo Boguslavo la 10-a, kiel doto de lia edzino, la filino de Kazimiro Jagellonido. Pli-malpli 150 jarojn pli poste, post la senhereda morto de la laŭvica pomeria princo Boguslavo la 14 Lębork denove ektroviĝis en Pollando. Sed por mallonge. 20 jarojn pli poste ĝi estas transdonita al la brandenburgia elektito Frederiko Wilhelmo. Dum  sekvaj jardekoj la brandenburgiaj elektitaj estis prezentantaj la vasalomaĝon al la polaj reĝoj, kion rifuzis nur Frederiko la 2-a. Sekve, rezulte de la dispartigoj de Pollando fine de la 18-a jarcento Lębork ektroviĝis en la Pomeria Provinco, kie ĝi troviĝis ĝis marto de la 1945-a jaro. Poste ĝi revenis al Pollando. Vere komplika historio! Sed malgraŭ la tempesteca historio kaj multaj eventoj,  kiuj damaĝis la arkitekturan substancon de la urbo en Lębork konserviĝis kelkaj valoraj kaj interesaj vidindaĵoj logantaj viziti la urbon. Apartenas al ili la konstruita lime de la 14-a kaj 15-a jarcentoj,  kiel defenda konstruaĵo,  originstila ĝis nun preĝejo de sankta Jakobo.  Lębork estas iu el malmultaj pomeriaj urboj en kiu konserviĝis en bona stato 6-metraj defendomuroj. Konstruitaj meze de la 14-a jarcento ili longis 1220 metrojn, havis 32 turojn kaj duonturojn, inkluzive de la angulaj. Krome  en la urbomuroj troviĝis du pordegoj,  krome du etpordoj. En la defendomuroj menciinda estas aparte iu el la turoj angulaj la tn. hedera. Ĝi estis konstruita en la 1363-a jaro sur la kvadrata fundamento, tamen ekde la 2-a ŝtupo ĝi iĝas okangula. Al la plej malnovaj vidindaĵoj de Lębork apartenas ankaŭ teŭtona kastelo, kiu troviĝis samloke en la 1363-a jaro kaj rolis kiel rezidejo de Ditrych von Loupheim la unua teŭtona setlejestro de Lębork, subaltera al la teŭtrna administracia centro en Gdansko. Ĝis hodiaŭ konserviĝis la monaka domo, la dua laŭ la grandeco en la tiama teŭtona ŝtato. Tamen plurfojaj alikonstruoj ŝanĝis la originan aspekton de la kastelo. Valoras noti, ke kun Lębork estas ligita la figuro de la prainventino de televido Paul Nipkow, kiu naskiĝis tie en la 1860-a jaro, en la familio de panbakisto Frederiko Nipkow aj Teresa familie Magdalińska. Post la lernejana vivovojo li studis en la universitato de Frederiko Wilhelmo en Berlino kaj sekve gvidis esplorojn pri la aranĝaĵo ebliganta sendi bildojn distance. Havante 24 jarojn li prezentis patentumcele  la dokumentojn, kiuj estis akceptitaj oficiale la sekvan jaron. En la 1936-a jaro estis lanĉita la unua publika televida stacio “Fernsehsender Paul Nipkow”. En la loka muzeo troviĝas memorsalonego dediĉita al Paul Nipkow, ekipita per aranĝaĵoj el la epoko kaj eksponaĵoj ligitaj kun la historio de televido. Antaŭnelonge, ĉar en la 2004-a jaro Lębork riĉiĝis per nova, eksterordinara naturhistoria atrakciaĵo. Nome  aŭtune de ĉi tiu jaro estis lanĉitaj en la loka parko, kies patrono estas reĝo Boleslao la Brava Ŝtonaj Cirkloj. Temas pri loko, en  kiu onidire emamas mistera forto pozitive influanta la homan organismon. La diametro de la cirklo havas 20 metrojn, en la sfero inter ekstera kaj interna cirklo estis konstatita maldekstraflanka polariziĝo puriganta de negativaj energioj. En la interna oni notis polariziĝon dekstraflankan, kiu provizas organismon per pozitiva energio. La esplorantaj tion radiostezistoj ne ekskludas, ke jam antaŭ miloj da jaroj temis kun loko kun proprecoj de pozivita energio.
Sed Lębork malfermiĝis ne sole al la pozitiva energio ligita kun sia situo, sed al la pozitivaj sekvoj ligitaj kun malfermiĝo al la ekstera mondo. Ekde la 2001 jaro Lębork ligis partnerajn kontaktojn kun 6 urboj en Germanujo, Luksemburgio, Francujo, Italujo, Litovio kaj Rumanujo. Lębork estas ankaŭ membro de la tn. Nova Hanso,  kies celo estas evoluigi turismon kaj komercajn kontaktojn  en la urboj-membroj.

El la elsendo 30.08.2022. Legas Barbara – 7′ 34″


Viewing all articles
Browse latest Browse all 2437