Ne eblas rekte observi la Universon en la frua stadio, sed eble ni povos observi ĝin malrekte studante kiel la gravitaj ondoj de tiu frua epoko influis la materion kaj radiadon, kiujn ni vidas hodiaŭ. Deepen Garg, studento el Princeton Plasma Physics Laboratory kaj lia doktoriga mentoro Ilya Dodin adaptis por la esploroj de la Universitato teknikon el siaj laboroj pri atomfuzio. Ili studis kiel la elektromagnetaj ondoj disvastiĝas tra la plasmo en fuziaj reaktoroj. Montriĝis, ke ĉi tiu procezo tre similas al la maniero, kiel disvastiĝas la gravitaj ondoj. La gravitaj ondoj, antaŭviditaj de Albert Einstein en 1916, moviĝantaj kun lumrapideco estis detektitaj relative antaŭnlonge, en 2015. Garg kaj Dodin, utiligante siajn konkludojn el la studoj pri la elektromagneta ondo en plasmo, prilaboris formulojn, kiuj laŭ ili povos deĉifri la proprecojn de la foraj steloj. Nome la gravitaj ondoj povas enhavi informojn pri denseco de la materio, tra kiu ili traiĝis. Povas esti, ke tiel eĉ eblos akiri pliajn informojn pri la kolizioj de neŭtronaj steloj kaj nigraj truoj. La usonaj sciencistoj planas baldaŭ apliki siajn formulojn en praktiko.
El la elsendo 15.02.2023. Legas Maciek – 01′ 31″