Eĉ se la homaro kapablis jam deĉifri kaj kompreni iujn antikvajn lingvojn, ekzemple tiun, kiun uzis la loĝantoj de Babilono, tamen restas la defia tasko unuecigi, kohere prezenti fragmentojn de unuopaj tabuletoj aŭ fragmentojn de dokumentoj. Ofte ja temas pri nekompletaj trovaĵoj kun tekstofragmentoj. En tiu situacio la deĉifro ŝajnas io malebla. Multo ŝanĝiĝis dank’ al AI, AI-o, la Artefarita Intelekto. De kelkaj monatoj la mondo frontas elanan disfloron de AI kaj de instrumentoj uzantaj la memlernantajn robotojn. Ili surprizas, sed samtempe evidentiĝas helpaj. Sciencistoj el Instituto pri Asiriologio ĉe la Munkena Universitato prilaboris specialan roboton, baze de AI, kiu signife faciligas laboron pri antikvaj tekstoj el Babilono. Ilia roboto kiel taskon havas analizi la bitajn datumojn de babilonaj tekstoj, arkivataj ekde 2018 kaj sekve kunigi konformajn fragmentojn. Fragmentarium, ĉar tiel nomiĝas la roboto, sukcesas pri tio tre bone. Ĝi ankaŭ kapablas sukcese fronti nelegeblajn tekstojn, kiuj de esploristoj postulus plurjardekajn laborojn. La prilaboro de la datumbazo por Fragmentarium okazis dank’ al internacia kunlaboro, en kiu estis utiligitaj i.a. kolektoj de la Brita Muzeo kaj la Nacia Muzeo de Irako. Aktuale Fragmentarium okupiĝas pri tabuletfragmentoj, kiuj povas rilati al Eposo pri Gilgameŝo. La mezotopotamia odiseo estis skribita antaŭ proksimume la 130-a jaro antaŭ Kristo kaj rilatas al la mezotopotamia reganto de la ŝtato-urbo Uruk. La plej nova trovaĵo montriĝis tamen multe pli nova ol teksto malkovrita de arkeologoj antaŭe. Tio signifas, ke la Eposo pri Gilgameŝo estis tre populara kaj oni reproduktis ĝian tekston multajn jarojn post la – kiel oni dirus nun – unua eldono. La kolektivo de la munkenaj esploristoj sub la gvido de profesoro Enrique Jiménez sukcesis ankaŭ malkovri literaturajn ĝenrojn, pri kies ekzisto en Babilono oni ne sciis. Temas i.a. pri himnoj kaj laŭdokantoj. Unu el ili estis dediĉita al printempo kaj aŭguras ĝian alvenon. Laŭ Jiménez multe fascinas tio, ke dank’ al la malkovrataj tekstoj, kiujn ni ĉiam pli bone komprenas, eblas konatiĝi kun civitanoj de ŝtatoj-urboj el la Proksima Oriento vivantaj antaŭ tiom da jaroj, kiuj tamen spertis similajn al ni dubojn, ĝojojn kaj timojn.
El la elsendo 30.03.2023. Legas Barbara – 03′ 24″