Nia hodiaŭa heroo, Tamara Łempicka – konata en la mondo kiel Tamara de Lempicki apartenas al la plej distingiĝantaj kaj popularaj pentristinoj, kies famo ade kreskas dank’ al famaj ekspozicioj kaj aŭkcioj en diversaj mondopartoj. Sufiĉas mencii, ke nur unu el ŝiaj tolaĵoj „Portreto de Marjorie Ferry” atingis en 2020 la prezon de 16 milionoj da pundoj (preskaŭ 83 milionoj da zlotoj). Varias informoj pri la naskiĝinta antaŭ 125 jaroj kaj mortinta antaŭ 42 jaroj Tamara. Ŝi ĉiam kiel lokon de sia naskiĝo estis mencianta Varsovion kaj dum la tuta vivo deklaris sin polino, kion konfirmas ankaŭ ŝiaj nepinoj kaj nepinoj. Ŝi naskiĝis kiel Maria Gurwik-Górska, ŝi estis apenaŭ kelkjara kiam la familion forlasis la patro kaj al kiu ŝi apenaŭ referencis. Ekde tiu momento pri la edukado de Tamara kaj gefratoj okupiĝis la patrino kaj geavoj, Klementyna kaj Bernard Dekler. Ĝuste kun la avinjo Tamara pasigis duonan jaron dum eksterlandaj vojaĝoj junaĝe, aparte en Italio kaj Parizo, kie la knabino saturiĝis de la ravaj artverkoj, eamiĝis al la arto. La riĉa famiilio apartenis al la societa kremo de la tiama Varsovio. Laŭ ŝiaj rememoroj inter la amikoj de la domo troviĝis Ignacy Jan Paderewski kaj Artur Rubinstein. Kun tiu periodo liĝas la radikoj de ŝia posta arta kariero. Ankoraŭ antaŭ la 1-a mondmilito la familio forveturis al Sankt Peterburgo. Tie ŝi ankaŭ prenis desgnolecionojn, sed unuavice la familio ĝuis la kulturan oferton de la urbo. Dum unu el la vesperaj programoj Tamara ekkonis junan junan polan aristokraton, juriston, Tadeusz Łempicki. Malgraŭ spitemo de la familio Tamara fariĝis en 1916 lia edzino kaj baldaŭ la paro bonvenigis sian unusolan filinon. Post la eksplodo de la bolŝevista revolucio Tadeusz estis arestita de ĉekistoj, sovetia sekurecservo. Tamara serĉis diversajn eblojn liberigi lin, kio finfine sukcesis kaj la familio fuĝis al Parizo. Tie instaliĝis jam pli frue la fratino kaj la patrino. Tamen rapide elĉerpiĝis iliaj vivtenprovizoj i.a. juveloj kaj ls familio frontis mizeron. Pro la instigo de la fratino Tamara okupiĝis pri la pentrado. Ŝi komencis per la fajnigo de sia laborstablo fariĝinte lernantino de Maurice Denis kaj André Lotha, ne nur pentristo, sed ankaŭ artkritikisto kaj artteoriisto. Li montris al Tamara modernajn fluojn en dezajno kaj pentroarto. Ŝi rapide ellernis ligi elementojn de kubismo kaj klasika pentroarto. Ŝiajn pentraĵojn unuarigarde „simpligitajn” karakterizis dekoraciemo, kolorbunto kaj zorgo pri ĉia detalo. Tamara kapablis pentri eĉ dum dek kelkaj horoj tage por akiri perfektecon. Ŝia arta aktivado datiĝas al la senbridaj 20-aj jaroj, kiam homoj klopodis distanciĝi kaj forgesi pri la krueleco de la 1-a modmilito. En ĝia sekvo okazis ankaŭ moraj-sociaj transformiĝoj, emancipiĝo de virinoj, kiuj ekpostulis esti traktataj egale al viroj. Tamara famiĝis ne sole pro siaj pentraĵoj, pro sia arto, sed ankaŭ pro sia skandalema vivstilo, en kiu abundis nekaŝataj aŭ apenaŭ kaŝataj seksaj raviĝoj, malfidelecoj, kokroj, kiuj incitadis la ekscitiĝeman publikon. Fone de tiuj ŝanĝoj riĉaj virinoj estis mendantaj ĉe Łempicka naturgrandajn portretojn dum la pentristino mem famiĝis pro siaj virinaj aktoj. En ŝia arto sentiĝis la influo kaj mikisiĝo de la moderna arto kun grandaj renesancaj verkoj en kiu figuroj simpligitaj, saturitaj de viglaj sukoplenaj koloroj ravis la publikon, trafis al ĝia gusto. La unuan fojon siajn tolaĵojn ŝi prezentis publike en 1922 en la Aŭtuna Salono kaj en la Salono de Sendependaj Artistoj. Ekde tiam siajn pentraĵojn Tamara komencis provizi per la aldono de aristokrata „de” kaj kiel „de Lempicki” ŝi estas konata en la mondo. Tiam komenciĝis ankaŭ modo por la tolaĵoj de „ de Lempicki”. Rapide sukcesoj transformiĝis en financan sukceson, la periodon de internacia famo kaj deziremo je ŝiaj pentraĵoj. Ŝia geedza vivo plena de kvereloj kaj kokroj fiaskis. La divorco okazis fine de la 20-aj jaroj, kvankam du fojojn Tamara revenadis al Varsovio esperante, ke la edzo rezignos pri divorco. Tiel ne okazis, sed por Tamara, kion ŝi ĉiam akcentis Tadeusz estis viro de ŝia vivo. En 1934 ŝi edziniĝis al aŭstra barono, Roul Kutner kiu ne estis tiom rezervema rilate ŝian liberan vivstilon. Tuj antaŭ la 2-a mondmilito kun Kutner ŝi translokiĝis al Usono, al Holivudo kie Łempicka portretis filmstelulojn. Post kelkaj jaroj ili translokiĝis al Novjorko. Bedaŭrine la fortuna periodo pasis, ŝia novjorka ekspozicio evidentiĝis malsukcesa. La ĝenro art déco ne plu estis moda. Łempicka por 10 jaroj formetis la pentristan penikon. Poste ŝi rekomencis ŝanĝante la stilon, pentrante abstrakciaĵojn, tolaĵojn kun surrrealismaj pejzaĝoj, ciklon kun malviva naturo. Tamen en la 70-aj jaroj ŝi allasis al si la penson, ke la plej bonaj jaroj pasis. Post la morto de la edzo Tamara translokiĝis al Teksaso, kie ŝi loĝis kun la familio de sia filino. La lastajn vivojarojn ŝi pasigis en Cuernavace en Meksiko. Antaŭ la morto surprizis ŝin la reaperinta interesiĝo pri ŝia arto. La francaj kaj usonaj artgalerioj komencis organizi ekspoziciojn kun ŝiaj tolaĵoj el la intermilita periodo, ŝiaj verkoj denove estis aŭkcie vendataj kontraŭ kapturnaj sumoj. Pri la arta heredaĵo de Tamara Łempicka okupiĝas nun ŝiaj nepinoj kaj pranepinoj, pri kies arta eduko kaj impresiĝemo Tamara zorgis kaj kiuj antaŭ kelka tempo gastis en Pollando liverante aĉetitajn por la muzeo en Lublino eĉ 18 pentraĵojn el ŝia meksika kolekto. Kvankam Tamara Łempicka mortis en Cuernavaca kaj ŝiaj cidroj estis disŝutitaj super la vulkano El Popo, eble iuj cinderoj venis eĉ ĉi tien, al Pollando. Ĝin ŝi amis, portis enkore, flegis la polan lingvon, kiun onidire ŝi uzis senerare ĝismorte. De la patrino ŝi heredis fortan senton de pola nacia identeco, de ŝi Tamera lernis pri la pola tradicio kaj aŭdis admonojn pli ofte viziti Varsovion.
El la elsendo 25.11.2023. Legas Barbara – 08′ 59″